Autoimmunologiczne zapalenie trzustki (AZT/AIP) to rzadkie schorzenie, w którym układ immunologiczny atakuje tkankę trzustki, powodując jej zapalenie. Głównym skutkiem takiej reakcji jest włóknienie narządu. Organ może być w całości lub odcinkowo powiększony lub mieć charakterystyczną “kiełbaskowatą” budowę. W zależności od podtypu choroby, zaatakowana może być tylko trzustka lub także inne narządy. Autoimmunologiczne zapalenie trzustki może imitować raka trzustki, co należy wykluczyć w trakcie diagnostyki różnicowej. Te dwie choroby mają podobne objawy i oznaki, ale bardzo różne metody leczenia, dlatego bardzo ważne jest rozróżnienie jednej od drugiej. Etiologia choroby nie jest dobrze poznana. W literaturze podaje się, że AZT stanowi 5-11% rozpoznań PZT.  

Typy:

I – charakteryzuje się nadprodukcją przeciwciał typu IgG4. Polega na nacieku limfocytowym tkanki trzustki oraz jej powolnym włóknieniu. Procesowi włóknienia ulegają także inne narządy – drogi żółciowe, przestrzeń zaotrzewnowa, wątroba, gruczoły ślinowe, tarczyca, płuca, co wiąże się dodatkowymi objawami klinicznymi – niedoczynnością tarczycy, dusznością, niewydolnością wątroby

II – jest ograniczony tylko do trzustki (w niektórych przypadkach współistnieje z chorobą zapalną jelit) i nie ma związku z IgG4. W tym przypadku objawy są słabo nasilone, czasami przebiega bezobjawowo. Charakteryzuje się zmianami granulocytowymi w nabłonku.

Diagnostyka opiera się na:

1. badaniach obrazowych (CT, MRI, EUS, ECPW)
2. badaniach krwi (poziom IgG4, poziom enzymów trzustkowych, stężenie enzymów cholestazy)
3. endoskopowa biopsja gruboigłowa – AZT można rozpoznać pod mikroskopem, ale wyzwaniem jest uzyskanie próbki tkanki wystarczająco dużej do diagnozy, a nie tylko kilku komórek. Procedura jest inwazyjna, a wyniki mogą nie być rozstrzygające
4. próba sterydowa – AZT jest jedynym zapaleniem trzustki, o którym wiadomo, że reaguje na steroidy, lekarze czasami stosują próbny kurs tego leku, by potwierdzić diagnozę. Odpowiedź na leczenie mierzy się za pomocą CT i poprawy poziomu IgG4 w surowicy (w typie IgG4 zależnym).

Leczenie polega na podawaniu kortykosteroidów (np. Encorton), leków immunosupresyjnych (np. Azatiopryna) lub leczenia biologicznego (np. Rituksymab)

Artykuł pełni funkcję wyłącznie informacyjną i nie zastępuje profesjonalnej porady lekarskiej. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.