Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) to przewlekły stan zapalny w obrębie tego narządu  – w tym przypadku uszkodzenie organu jest stopniowe i z czasem może prowadzić do ograniczenia produkcji enzymów i hormonów. PZT jest chorobą niejednokrotnie trudną do wykrycia. W celu rozpoznania wykonuje się badania krwi i moczu (w tym oznaczenie poziomu enzymów trzustkowych, tj. amylazy i lipazy) oraz badania obrazowe – USG, CT, MRI jamy brzusznej, ale wczesne zmiany mogą być w wyżej wskazanych badaniach nieuchwytne. W uzasadnionych przypadkach wykonuje się badanie EUS (endosonografia przewodu pokarmowego), który może uwidocznić nawet wczesne, minimalne zmiany. 

Objawy takie jak: nawracające w górnej części bóle brzucha, mogą być promieniujące do kręgosłupa, najczęściej po posiłkach, nieustępującymi biegunkami (również tłuszczowymi), nudności, uczucie dyskomfortu i okolicy lewej strony pod żebrami, bóle opasujące, nagła utrata masy ciała, nieprawidłowe wchłanianie, niedobory żywieniowe i witaminowe, zmęczenie – powinny zawsze być skonsultowane z lekarzem. 

Przewlekłe zapalenie trzustki może, ale nie musi, prowadzić do zewnątrz i wewnątrzywydzielniczej niewydolności trzustki. Pomocne w diagnostyce jest oznaczenie poziomu elastazy 1 w kale (poziom poniżej 200 może świadczyć o niewydolności zewnątrzwydzielniczej trzustki i wymaga dalszej diagnostyki).

Najczęstsze przyczyny wywołujące przewlekłe zapalenie trzustki to:

• Nawracające ostre zapalenie trzustki
• Nieprawidłowości genetyczne (najczęściej gen PRSS1, SPINK1, CTRC, CFTR, CPA1, CEL, CTSB – nosicielstwo mutacji nie oznacza choroby, a predyspozycje do jej wystąpienia)
• Zaburzenia autoimmunologiczne
• Urazy fizyczne trzustki
• Przyjmowanie niektórych leków
• Spożywanie alkoholu
• Palenie tytoniu 
• Hiperkalcemia (wysoki poziom wapnia we krwi)
• Przewlekła niewydolność nerek (zmniejszenie zdolności nerek do filtrowania odpadów i płynów z krwi)
• Przeszkody w drogach żółciowych (kamienie żółciowe, inne blokady)
• Mukowiscydoza
• U części chorych przyczyny nie da się stwierdzić – tzw. idiopatyczne zapalenie trzustki

Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki jest głównie objawowe i obejmuje podawanie enzymów trzustkowych, leków przeciwbólowych oraz insuliny w przypadku cukrzycy. Kluczowe jest również unikanie alkoholu i palenia tytoniu oraz przestrzeganie zaleceń dietetycznych.

Artykuł pełni funkcję wyłącznie informacyjną i nie zastępuje profesjonalnej porady lekarskiej. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.